En düşük doğurganlık oranlarının kaydedildiği 2023’ün ardından 2025 yılı “Aile Yılı” ilan edilmiş ve Nüfus Planlama Kurulu kurulmuştu. Gündemdeki önceliklerden biri, aileleri doğum sonrası daha fazla destekleyecek politikalar üretmek.
Türkiye AB ve OECD Ortalamasının Gerisinde
Türkiye’de kadın çalışanlar doğum öncesi ve sonrası sekizer hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin kullanabiliyor. Bu süre, AB ortalaması olan 21,5 haftanın ve OECD ortalaması olan 18,5 haftanın altında kalıyor. Erkek çalışanlar için babalık izni ise memurlar için 10 gün, özel sektörde sadece 5 gün.
Dünyada Örnekler: İsveç, Bulgaristan, Güney Kore
İsveç, ebeveynlere toplam 480 gün (yaklaşık 68 hafta) izin hakkı tanıyor. Bu sürenin tamamı anneler, babalar veya bekar ebeveynler arasında bölüştürülebiliyor.
Bulgaristan, çalışan annelere 58,6 hafta ücretli doğum izni sağlıyor ve OECD sıralamasında ilk sırada yer alıyor.
Estonya, doğum sonrası 82 haftaya kadar izin imkânı sunuyor.
Güney Kore, doğurganlık oranını artırmak amacıyla 18 ay ücretli ebeveyn izni sunuyor. Çocuk 8 yaşına gelene kadar kullanılabilen bu süre, toplamda 22 bin doları aşan devlet desteğiyle birlikte geliyor.
AB: Doğum İzni Bir Hak, Kadın İstihdamını Güçlendiren Bir Politika
Avrupa Birliği doğum iznini yalnızca bir sosyal destek değil, aynı zamanda cinsiyet eşitliği ve kadınların iş gücüne katılımını artırma aracı olarak değerlendiriyor. AB genelinde annelere asgari 14 hafta tam ücretli izin veriliyor, birçok ülkede bu süre çok daha uzun.
Türkiye’de Doğurganlık Hızı Tehlikeli Eşiğin Altında
Türkiye’de 2001’de 2,38 olan doğurganlık hızı, 2023 itibarıyla 1,51’e kadar düştü. Nüfusun kendini yenileyebilmesi için gereken oran 2,1. Bu düşüş, sadece Türkiye’de değil; dünya genelinde de birçok ülkenin karşı karşıya olduğu bir sorun.
ABD ve Diğer Ülkeler: Ücretsiz Ama Uzun Süreler
ABD’de anneler yalnızca 12 haftalık ücretsiz izne sahip ve bu hakkı kullanabilmek için belirli iş yeri ve çalışma süresi şartları aranıyor. Buna karşılık, İngiltere 52 hafta doğum izni sunarken, bu sürenin 39 haftasında maaşın %90’ına kadar ödeme yapılıyor. Avusturya gibi ülkelerdeyse izin süresi hem anne hem baba için geçerli bir hak olarak tanımlanıyor.
Uzmanlar Uyarıyor: Kadın İstihdamı ve Doğum İzni Birlikte Ele Alınmalı
Dünya Bankası verilerine göre 2024’te Türkiye’de kadınların iş gücüne katılım oranı %36 iken, AB’de bu oran %52. Uzmanlar, doğum izni sürelerinin artırılmasıyla birlikte iş güvencesinin de sağlanmasının, hem kadınların iş yaşamında kalmasına hem de çocuk sahibi olma kararlarının kolaylaşmasına katkı sağlayacağını belirtiyor.
