Hazırlanan yeni düzenleme, hem tıbbi standartları netleştiriyor hem de yoğun bakım hizmetlerinde ülke genelinde bir standardizasyon hedefliyor.
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesine Hasta Kabul ve Taburculuk Kriterleri Protokolü
AMAÇ: TEDAVİDE BİRLİK, TAKİPTE GÜVEN
Protokol, prematüre ya da doğum sonrası sağlık riski taşıyan bebeklerin doğru basamakta izlenmesini sağlamak amacıyla hazırlandı. Uzmanlar, farklı düzeylerdeki yoğun bakım birimlerinin sahip olması gereken teknik ve personel altyapısını detaylı biçimde belirledi. Aynı zamanda taburcu süreçleri de kriterlere bağlanarak, “ne zaman, hangi hasta çıkabilir” sorularına net yanıtlar getirildi.
DÖRT SEVİYEDE HİZMET SINIFLAMASI
YYBÜ’ler; 1, 2, 3 ve 4. seviye olarak dört ayrı kategoride tanımlandı. Seviyeler, bebeklerin doğum ağırlığı, solunum ihtiyacı, organ desteği gereksinimi gibi kriterlere göre ayrıldı.
1. Seviye: 2500 gram üstü, hafif riskli yenidoğanların temel izlem ve destek tedavilerinin yapıldığı üniteler.
2. Seviye: 1500–2500 gram arası veya daha ileri düzeyde tıbbi desteğe ihtiyaç duyan bebekler için.
3. Seviye: 1500 gram altı ya da iki ve daha fazla organ desteğine ihtiyaç duyan, ciddi sağlık sorunları olan bebeklerin tedavi edildiği merkezler.
4. Seviye: Majör cerrahi, ECMO, vitrektomi gibi ileri müdahalelerin yapılabildiği, teknik donanımı en yüksek düzeydeki merkezler. 4A ve 4B olmak üzere ikiye ayrılıyor.
HER SEVİYEYE ÖZEL DONANIM VE PERSONEL ZORUNLULUĞU
Her seviye için gerekli olan cihazlar, sağlık personeli sayısı ve uzmanlık dağılımı ayrı ayrı tanımlandı. Örneğin, 4. seviye birimlerde çocuk kalp-damar cerrahisi, nöroloji ve enfeksiyon hastalıkları gibi birçok yan dal uzmanının bulunması ya da kolayca ulaşılabilir olması şart koşuluyor. Ayrıca her yatak başına düşen hemşire sayısı da belirli bir standarda bağlandı.
TABURCU KRİTERLERİ DE BELİRLENDİ
Protokol sadece hasta kabulü değil, taburcu süreçlerini de düzenliyor. Bebeklerin yaşam destek ihtiyacının kalmaması, beslenmesini yeterli alabilmesi, solunumunun stabil hale gelmesi gibi durumlar, taburcu planlamasında belirleyici oluyor.
HEDEF: DAHA GÜVENLİ, DAHA ETKİN NEONATOLOJİ HİZMETİ
Sağlık Bakanlığı, bu düzenlemeyle yoğun bakım hizmetlerinde bölgesel farklılıkları azaltmayı, hasta güvenliğini artırmayı ve klinik karar süreçlerine rehberlik etmeyi amaçlıyor. Protokol, Türk Neonatoloji Derneği ve ilgili uzman gruplarının katkılarıyla hazırlandı.
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesine Hasta Kabul ve Taburculuk Kriterleri Protokolü
1. GENEL BİLGİLER
1.1. Amaç
Bu protokolün amacı, Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerine (YYBÜ) kabul edilecek ve ünitelerden taburcu edilecek hastalarda belirli standardizasyonu sağlamak, ünitelerde çalışan çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlarına, yenidoğan uzmanlarına ve yenidoğana gönül vermiş tüm hekimlere yol gösterici olmak, ayrıca yenidoğan bebeklerin tedavisi ve takibi ile ilgilenen tüm hekimler için yenidoğan yoğun bakım hasta tanımı ve basamaklandırmanın önemini vurgulamaktır.
1.2. Kapsam
Protokol, yenidoğan ve çocuk sağlığı ve hastalıkları alanındaki uzman hekimlere ve asistanlara rehberlik etmeyi hedefler. Bu protokol Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Araştırma, Geliştirme ve Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Daire Başkanlığı koordinasyonu ile Türk Neonatoloji Derneği üyelerinden oluşan çalışma grubu tarafından geliştirilmiştir. Çalışma grubu, yenidoğan bebeğin tanımı, yenidoğan yoğun bakım ünitesine yatışı gereken bebeklerde basamaklandırmanın yapılması ve ünitede yatmakta olan bebeklerde taburculuk kararında standardizasyonu sağlamak adına ilgili ulusal ve uluslararası kaynakları araştırarak ülkeye özgü koşulları dikkate almıştır. Çalışma grubunun tüm üyeleri, bu protokoldeki önerilerin yanlılığına yol açacak herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan etmiştir.
1.3. Tanımlar
1.3.1. Yenidoğan Bebek Tanımı
Yenidoğan, doğum sonrası 0-28 günlük dönemdeki bebekler ile erken doğanlar için düzeltilmiş yaşı elli iki hafta olan bebeklerdir. Bu dönemde olan bebekler hastanede tedavi altına alınmaları gerektiğinde yenidoğan yoğun bakım ünitesine yatırılır.
1.3.2. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinin Genel Tanımı
Yenidoğan yoğun bakım ünitesi, prematüre veya doğumda sağlık sorunları olan bebeklerin tedavi edildiği özel bir sağlık alanıdır. Bu üniteler, kritik durumda olan yenidoğanların izlenmesi ve tedavi edilmesi için gerekli olan ve 2. Bölümde belirtilen ileri teknoloji ekipmanları ve sağlık personeli ile donatılmıştır.
Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde, bebeklerin solunum, beslenme, sıcaklık düzenlemesi gibi temel ihtiyaçları karşılanır. Ayrıca, enfeksiyon riski, organ fonksiyonları ve diğer sağlık sorunları gibi durumlar da yakından izlenir. Bebeklerin yatış nedenlerine göre tedavileri dikkatle yapılır. Yenidoğan yoğun bakım üniteleri, bebeklerin hayatta kalma şansını artırmak ve sağlıklı bir şekilde taburcu edilmelerini sağlamak için kritik bir rol oynamaktadır.
2. YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNİN SEVİYELERİNE GÖRE TAŞIMALARI GEREKEN ÖZELLİKLER VE HASTA KABUL KRİTERLERİ
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerine hasta kabul kriterleri “Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” başlığı altında Resmî Gazete’de 2020 yılında yayınlanan tebliğ ile uyumlu olmalıdır. Buna göre yenidoğan yoğun bakım üniteleri 4 seviyeden oluşur ve yenidoğan yoğun bakım tescil kriterlerine göre hasta kabulü yapılır (1).
2.1. Birinci Seviye Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi
Tanım:
Vücut ağırlığı 2.500 gram üzeri olan, yenidoğan sağlığı açısından risk grubundaki bebeklerin takip ve tedavilerinin sağlandığı birimlerdir.
Yatak Sayısı:
En az 4 adet küvöz veya radyant ısıtıcılı servo kontrollü açık yatak
Temas İzolasyon Odası:
Zorunlu değil
Tıbbi Cihaz ve Donanım:
1. Radyan ısıtıcılı servo kontrollü açık yatak ve resüsitasyon için gerekli donanım,
2. Merkezi oksijen veya oksijen tüpü ve oksijen hava karıştırıcısı,
3. Monitör veya pulse oksimetre cihazı,
4. Aspiratör ve aspiratör kateterleri,
5. Kot yatak (kot/beşik/sepet),
6. Glukometre cihazı,
7. Otomatik süt sağma makinesi ve süt sağma seti,
8. Fototerapi cihazı,
9. Sağlık tesisinde biyokimya laboratuvarı,
10. Ventilatörlü transport küvöz.
Personel Durumu:
1. Sağlık tesisinde 24 saat ulaşılabilen yenidoğan yoğun bakım sorumlusu bir çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı.
2. Günün her saatinde her altı hasta için en az bir hemşire/ebe veya eşdeğer sağlık memuru olmalıdır.
2. YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNİN SEVİYELERİNE GÖRE TAŞIMALARI GEREKEN ÖZELLİKLER VE HASTA KABUL KRİTERLERİ
Verilmesi Gereken Sağlık Hizmeti:
Aşağıdaki durumlardan bir veya daha fazlası mevcut olan yenidoğanlar bu seviyede takip edilir:
1. Vücut ısısını koruyamayan,
2. Geç prematürelik, yarık damak/dudak, maternal ilaç etkisi veya doğum sonrası annede tıbbi sorun nedeniyle beslenme güçlüğü olan,
3. Hipoglisemisi enteral beslenmeyle düzelmeyen, 24 saatten daha kısa süreli parenteral glukoz desteği gerektiren,
4. Fototerapi gereksinimi öngörülen (majör risk grubunda olan [Doğum sonrası ilk 24 saatte başlayan sarılık, kan grubu (A-B-0, Rh, subgrup uygunsuzluğu), hemolitik hastalıklar (G6PD eksikliği vb), sefalhematom, beslenme eksikliği ve kilo kaybı (ilk 5-7 günde %10 ve üzeri kilo kaybı) veya fototerapi tedavisi gereken],
5. Yirmidört saate kadar serbest akış oksijen desteği verilmesi ve solunum sıkıntısının monitör veya pulse oksimetre ile izlenmesi gereken,
6. Üst seviyedeki yenidoğan yoğun bakım servisine nakli yapılana kadar takip ve tedavisi gereken yenidoğanlar.
2.2. İkinci Seviye Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi
Tanım:
Birinci Seviye’ye ilave olarak; vücut ağırlığı 1500-2500 gram arasındaki yenidoğanlara tıbbi tedavi verilen birimlerdir.
Yatak Sayısı:
En az 4 adet küvöz veya radyant ısıtıcılı servo kontrollü açık yatak.
Temas İzolasyon Odası:
En az 1 adet
Tıbbi Cihaz ve Donanım:
Birinci Seviye’ye ilave olarak;
1. Serviste EKG izlenmesine olanak sağlayan yenidoğan uyumlu en az iki monitör bulunmak koşuluyla, her yatak için bir monitör ya da pulse oksimetre,
2. Serviste/sağlık tesisinde 24 saat süre ile hizmet veren kan gazı cihazı,
3. Sağlık tesisinde ultrasonografi cihazı,
4. Dört adet fototerapi cihazı,
5. Sağlık tesisinde portabl röntgen cihazı,
6. Her yatak için 1 infüzyon pompası,
7. En az bir adet invaziv mekanik ventilasyon cihazı (ayrıca ilave her beş yatak için bir adet),
8. Ventilatör adedi kadar priz besleyen UPS (güç kaynağı).
Personel Durumu:
1. Mesai saatlerinde serviste yenidoğan yoğun bakım sorumlusu bir çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
2. Mesai saatleri dışında sağlık tesisinde görevli bir çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
3. Mikrobiyoloji uzmanı veya enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı,
4. Günün her saatinde her beş hasta için en az bir hemşire/ebe veya eşdeğer sağlık memuru olmalıdır.
Verilmesi Gereken Sağlık Hizmeti: Birinci Seviye’ye ilave olarak;
1. Vücut ağırlığı 1500-2500 gram arası olup aşağıdakilerden herhangi biri bulunan yenidoğanlardan;
a) Vücut ısısını koruyamayanlar
b) Hipoglisemisi olanlar
c) Oral beslenme yetersizliği olanlar
ç) Taşipnesi/solunum sıkıntısı olanlar
2. Vücut ağırlığı 2500 gr üzeri olup 24 saatten fazla oksijen tedavisi alan veya 24 saatten fazla hipoglisemisi devam eden yenidoğanlar,
3. Vücut ağırlığı 1500 gr üzeri olup 24 saatten fazla oksijen tedavisi alan veya nazal ventilasyon (nazal CPAP, nazal SIMV vb.) uygulanan yenidoğanlar,
4. Vücut ağırlığı 2500 gr üzeri olup santral venöz kateter vb. minör cerrahi girişim uygulanan yenidoğanlar,
5. Vücut ağırlığı 1500 gr üzeri olup tam veya parsiyel kan değişimi uygulanan veya hemolitik sarılık için intravenöz immünglobulin tedavisi verilen yenidoğanlar,
6. Medikal veya girişimsel aritmi tedavisi uygulanan tüm yenidoğanlar,
7. Üst seviye yoğun bakıma ihtiyacı kalmayan yenidoğanlar,
8. Üst seviyede yenidoğan yoğun bakım servisine nakli sağlanana kadar izlenen yenidoğanlar,
9. İki veya daha fazla organ yetmezliği olmayan veya invaziv mekanik ventilasyon gerekmeyen veya cerrahi ihtiyacı olmayan şu bebekler ikinci seviyede takip edilir:
Sepsis, menenjit, TORCH enfeksiyonları, idrar yolu, cilt vb. enfeksiyonları, metabolik, hematolojik, kardiyak, renal, gastrointestinal (Evre III IV NEK hariç), endokrin vb. diğer sistem hastalıkları veya konjenital anomalisi olan (Preop veya postop dahil) yenidoğanlar,
10. İkinci Seviyede endikasyonu olan yenidoğanlarda, Retinopati (ROP) muayenesinin sağlanması gerekmektedir (hasta başında ya da ilgili sağlık tesisine sevk yapılarak).
2.3. Üçüncü Seviye Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi
Tanım: İkinci Seviye’ye ilave olarak; daha ileri yenidoğan yoğun bakım hizmetlerinin verildiği, gerektiğinde devamlı yaşam desteğinin sağlandığı birimlerdir.
Yatak Sayısı: En az 4 adet küvöz veya radyant ısıtıcılı servo kontrollü açık yatak
Temas İzolasyon Odası: Her 20 yatağa kadar bir izolasyon odası (Aynı hastalık grubunda kullanılmak kaydıyla 2 yataklı düzenlenebilir.)
Tıbbi Cihaz ve Donanım: İkinci Seviye’ye ilave olarak;
1- Her dört yatak için bir adet invaziv mekanik ventilasyon cihazı,
2- Acil durumlarda tomografi, manyetik rezonans görüntüleme cihazları mevcut olmalı veya diğer bir sağlık tesisinden hizmet alınabilmelidir.
3- Sağlık tesisinde Ekokardiyografi cihazı.
Personel Durumu:
1- Yoğun bakım sorumlusu neonatoloji uzmanı (Neonatoloji uzmanı tabip sayısında ülke geneli için yeterli düzeye ulaşılıncaya kadar tercihen, yenidoğan yoğun bakım alanında deneyimli çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı tabip de görevlendirilebilir.)
2- Mesai sonrası serviste görevli neonatoloji uzmanı veya çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı veya sağlık tesisinde en az bir çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı bulunmak kaydıyla çocuk sağlığı ve hastalıkları asistanı bulunması,
3- Çocuk cerrahisi uzmanı (Sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir),
4- Sağlık tesisinde, çocuk enfeksiyon hastalıkları uzmanı (bulunmaması halinde mikrobiyoloji uzmanı veya enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı),
5- Günün her saatinde her dört hasta için en az bir hemşire/ebe veya eşdeğer sağlık memuru olmalıdır.
Verilmesi Gereken Sağlık Hizmeti: İkinci Seviye’ye ilave olarak;
1- İnvaziv veya non invaziv mekanik ventilasyon ihtiyacı olsun veya olmasın, vücut ağırlığı 1500 gramın altında olan tüm yenidoğanlar,
2- Gebelik haftası ve vücut ağırlığı ne olursa olsun dolaşım desteği gerektiren iki veya daha fazla organ işlev bozukluğu olan tüm yenidoğanlar,
3- Gebelik haftası ve vücut ağırlığı ne olursa olsun, invaziv mekanik ventilasyon uygulanan tüm yenidoğanlar.
4- Doğum ağırlığı 1500-2500 gr arası olup santral venöz kateter vb. gibi minör cerrahi girişim uygulanan yenidoğanlar,
5- Periton diyalizi veya hemofiltrasyon uygulanan yenidoğanlar,
6- Hipotermi tedavisi uygulanması (sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir),
7- Üst seviye yenidoğan yoğun bakım servisine nakli sağlanana kadar izlenen yenidoğanlar,
8- Retinopati (ROP) muayenesinin yapılması, tanı konulan olgularda tedavisinin aynı kurum veya başka bir kurumda sağlanması,
9- Toraks tüpü takılması,
10- Ekokardiyografik inceleme yapılabilmesi (sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir).
2.4. Dördüncü Seviye Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi
Tanım: Üçüncü Seviye’ye ilave olarak; daha ileri yenidoğan yoğun bakım hizmetlerinin verildiği, majör cerrahi tedavi gerektiren yenidoğanların tedavilerinin yapıldığı birimlerdir. Dördüncü Seviye yenidoğan yoğun bakım servisleri 4A ve 4B olmak üzere iki düzeyde yapılandırılır.
Yatak Sayısı: En az 10 adet küvöz veya radyant ısıtıcılı servo kontrollü açık yatak
Temas İzolasyon Odası: Her 15 yatağa kadar bir izolasyon odası
Tıbbi Cihaz ve Donanım:
4A SEVİYE: Üçüncü Seviye’ye ilave olarak;
1- Amplitüd EEG cihazı,
2- İhtiyaç duyulan tüm majör cerrahi operasyonların yapılabileceği pediatrik cerrahi üniteler bulunmalı veya diğer bir sağlık tesisinden (Sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir) temin edilebilmelidir.
3- Serviste Ekokardiyografi ve ultrasonografi cihazı,
4- Her üç yatak için bir adet invaziv mekanik ventilasyon cihazı, en az bir adet yüksek frekanslı ventilasyon cihazı (HFO)
5- ROP muayene ve tedavisi için gerekli donanım [Binoküler indirekt oftalmoskop, skleral depressör, 20 diyoptri ve 28 diyoptri lens, kapak spekülümü (infant boy), laser fotokoagulasyon cihazı (binoküler indirekt oftalmoskopa adapte.)]
4B SEVİYE: 4A Seviyeye ilave olarak;
1- Hipotermi cihazı,
2- İnhale nitrik oksit verilmesini sağlayan sistem,
3- İhtiyaç duyulan tüm majör cerrahi operasyonların yapılabileceği pediatrik cerrahi üniteler ve pediatrik KVC üniteleri sağlık tesisinde bulunmalıdır,
4- Her iki yatak için bir adet invaziv mekanik ventilasyon cihazı.
Personel Durumu:
4A SEVİYE:
1- Mesai saatleri içinde serviste bulunan, mesai saatleri dışında 24 saat ulaşılabilen bir neonatoloji uzmanı,
2- Mesai sonrası neonatoloji uzmanı veya çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı veya sağlık tesisinde en az bir çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı bulunmak kaydıyla çocuk sağlığı ve hastalıkları asistanı bulunması,
3- Çocuk kardiyoloji uzmanı,
4- Çocuk cerrahisi uzmanı,
5- Çocuk sağlığı ve hastalıkları yan dalları:
(Çocuk nöroloji uzmanı, çocuk metabolizma uzmanı, çocuk nefroloji uzmanı, çocuk gastroenteroloji uzmanı, çocuk hematoloji uzmanı, çocuk endokrinoloji uzmanı)
(Sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir.)
6- Sağlık tesisinde çocuk enfeksiyon hastalıkları uzmanı (bulunmaması halinde mikrobiyoloji uzmanı veya enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı),
7- Günün her saatinde her üç hasta için en az bir hemşire/ebe veya eşdeğer sağlık memuru olmalıdır.
4B SEVİYE: 4A Seviyeye ilave olarak;
1- Sağlık tesisinde çocuk sağlığı ve hastalıkları yan dalları:
(Çocuk nöroloji uzmanı, çocuk metabolizma uzmanı, çocuk nefroloji uzmanı, çocuk gastroenteroloji uzmanı, çocuk hematoloji uzmanı, çocuk endokrinoloji uzmanı),
2- Sağlık tesisi kadrosunda çocuk kalp ve damar cerrahisi, beyin ve sinir cerrahisi ile çocuk cerrahisi uzmanı tabipler.
3- Sağlık tesisi kadrosunda, ihtiyaç duyulduğunda kolayca ulaşılabilecek tüm ilgili diğer branşlardaki hekimler, uzman tabipler.
Verilmesi Gereken Sağlık Hizmeti:
4A SEVİYE: Üçüncü Seviyeye ilave olarak;
1- Gebelik haftası veya vücut ağırlığı ne olursa olsun majör cerrahi (Doğumsal kalp cerrahisi, duktus ligasyonu, bağırsak rezeksiyonu, meningomyelosel tamiri, ventriküloperitoneal şant, diyafragma hernisi, özofagus atrezisi veya trakeoözofageal fistül tamiri, omfolosel tamiri vb.) uygulanan yenidoğanlar (Sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir)
(Bu grup hastalar entübe olarak mekanik ventilasyon uygulandığı süre boyunca Dördüncü Seviye, entübe değilse Üçüncü Seviye kabul edilir).
2- Sağlık tesisinde Retinopati (ROP) muayene ve tedavisi,
3- Sağlık tesisinde Hipotermi tedavisi (hizmet alımı yapılabilir),
4- Sağlık tesisinde inhale nitrik oksit tedavisi (hizmet alımı yapılabilir)
5- Sağlık tesisinde amplitüd EEG izlemi yapılabilmeli
4B SEVİYE: 4A Seviyeye ilave olarak;
1- Sağlık tesisinde ECMO tedavisi yapılabilmesi,
2- Sağlık tesisinde vitrektomi tedavisi yapılabilmesi,
3- Her türlü majör cerrahi operasyonun (Doğumsal kalp cerrahisi, duktus ligasyonu, barsak rezeksiyonu, meningomyelosel tamiri, ventriküloperitoneal şant, diyafragma hernisi, özofagus atrezisi veya trakeoözofageal fistül tamiri, omfolosel tamiri vb.) sağlık tesisinde yapılabilmesi,
4- Sağlık tesisinde kompleks doğumsal kalp hastalıkları, girişimsel ve cerrahi işlemlerinin yapılabilmesi.
Algoritma 1. Yenidoğan Yoğun Bakım Servisi Hasta Kabul Algoritması
YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM SERVİSİ HASTA KABUL ENDİKASYONLARI – VERİLMESİ GEREKEN SAĞLIK HİZMETİ
Birinci Seviye
Aşağıdaki durumlardan biri veya daha fazlası mevcut olan yenidoğanlar bu seviyede takip edilir:
1. Vücut ısısını koruyamayan,
2. Geç prematürelik, yarık damak/dudak, maternal ilaç etkisi veya doğum sonrası annede tıbbi sorun nedeniyle emerek beslenme güçlüğü olan, Hipoglisemisi enteral beslenmeyle düzelmeyen, 24 saatten daha kısa süreli parenteral glukoz desteği gerektiren,
3. Fototerapi gereksinimi öngörülen (majör risk grubunda olan (✦) veya fototerapi tedavisi gereken),
4. Yirmi dört saate kadar serbest akış oksijen desteği verilmesi ve solunum sıkıntısının monitör veya pulseoksimetre ile izlenmesi gereken,
5. Üst seviyedeki yeni doğan yoğun bakım servisine nakli yapılana kadar takip ve tedavisi gereken, yeni doğanlar.
İkinci Seviye
Birinci Seviyeye ilave olarak;
1. Vücut ağırlığı 1500-2500 gram arası olup aşağıdakilerden herhangi biri bulunan yenidoğanlardan:
a) Vücut ısısını koruyamayanlar
b) Hipoglisemisi olanlar
c) Oral beslenme yetersizliği olanlar
ç) Taşipnesi/solunum sıkıntısı olanlar
2. Vücut ağırlığı 2500 gr üzeri olup 24 saatten fazla oksijen tedavisi alan veya 24 saatten fazla hipoglisemisi devam eden yenidoğanlar,
3. Vücut ağırlığı 1500 gr üzeri olup 24 saatten fazla oksijen tedavisi alan veya nazal ventilasyon (nazal CPAP, nazal SIMV vb.) uygulanan yenidoğanlar,
4. Vücut ağırlığı 2500 gr üzeri olup santral venöz kateter vb. minör cerrahi girişim uygulanan yenidoğanlar,
5. Vücut ağırlığı 1500 gr üzeri olup tam veya parsiyel kan değişimi uygulanan veya hemolitik sarılık için intravenöz immünglobulin tedavisi verilen yenidoğanlar,
6. Medikal veya girişimsel aritmi tedavisi uygulanan tüm yenidoğanlar,
7. Üst seviye yoğun bakıma ihtiyacı kalmayan yenidoğanlar,
8. Üst seviye yenidoğan yoğun bakım servisine nakli sağlanana kadar izlenen yeni doğanlar,
9. İki veya daha fazla organ yetmezliği olmayan veya invaziv mekanik ventilasyon gerekmeyen veya cerrahi ihtiyacı olmayan şu bebekler İkinci Seviyede takip edilir: Sepsis, menenjit, TORCH enfeksiyonları, idrar yolu, cilt vb. enfeksiyonları, metabolik, hematolojik, kardiyak, renal, gastrointestinal (Evre III IV NEK hariç), endokrin vb. diğer sistem hastalıkları veya konjenital anomalisi olan (Preop veya postop dahil) yenidoğanlar,
10. İkinci Seviyede endikasyonu olan yenidoğanlarda, Retinopati (ROP) muayenesinin sağlanması gerekmektedir (hasta başında ya da ilgili sağlık tesisine sevk yapılarak).
Üçüncü Seviye
İkinci Seviyeye ilave olarak;
1. İnvaziv veya non-invaziv mekanik ventilasyon ihtiyacı olsun veya olmasın, vücut ağırlığı 1500 gramın altında olan tüm yenidoğanlar,
2. Gebelik haftası ve vücut ağırlığı ne olursa olsun dolaşım desteği gerektiren iki veya daha fazla organ işlev bozukluğu olan tüm yenidoğanlar,
3. Gebelik haftası ve vücut ağırlığı ne olursa olsun, invaziv mekanik ventilasyon uygulanan tüm yenidoğanlar,
4. Doğum ağırlığı 1500-2500 gr arası olup santral venöz kateter vb. minör cerrahi girişim uygulanan yenidoğanlar,
5. Periton diyalizi veya hemofiltrasyon uygulanan yenidoğanlar,
6. Hipotermi tedavisi uygulanması,
7. Üst seviye yenidoğan yoğun bakım servisine nakli sağlanana kadar izlenen yeni doğanlar,
8. Retinopati (ROP) muayenesinin yapılması, tanı konulan olgularda tedavisinin aynı kurum veya başka bir kurumda sağlanması,
9. Toraks tüpü takılması,
10. Ekokardiyografik inceleme yapılabilmesi.
Dördüncü Seviye
4A Seviye
Üçüncü Seviyeye ilave olarak;
1. Gebelik haftası veya vücut ağırlığı ne olursa olsun majör cerrahi (Doğumsal kalp cerrahisi, duktus ligasyonu, barsak rezeksiyonu, meningomyelosel tamiri, ventriküloperitoneal şant, diyafragma hernisi, özofagus atrezisi veya trakeoözofageal fistül tamiri, omfolosel tamiri vb.) (✦✦ Bu grup hastalar entübe olarak mekanik ventilasyon uygulandığı sürece boyunca 4. Seviye, entübe değilse Üçüncü Seviye kabul edilir),
2. Sağlık tesisinde Retinopati (ROP) muayene ve tedavisi,
3. Sağlık tesisinde Hipotermi tedavisi (hizmet alımı yapılabilir),
4. Sağlık tesisinde inhale nitrik oksit tedavisi (hizmet alımı yapılabilir),
5. Sağlık tesisinde amplitüd EEG izlemi yapılabilmeli.
4B Seviye
4A Seviyeye ilave olarak;
1. Sağlık tesisinde ECMO tedavisi yapılabilmesi,
2. Sağlık tesisinde vitrektomi tedavisi yapılabilmesi,
3. Her türlü majör cerrahi operasyonun (✦✦✦) sağlık tesisinde yapılabilmesi,
4. Sağlık tesisinde kompleks doğumsal kalp hastalıkları, girişimsel ve cerrahi işlemlerinin yapılabilmesi.
Kaynak: Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, 2020
(✦) Doğum sonrası ilk 24 saatte başlayan sarılık, kan grubu (A-B-O, Rh, subgroup uygunsuzluğu, hemolitik hastalıklar (G6PD eksikliği vb), sefal hematom, beslenme eksikliği ve kilo kaybı (ilk 5–7 günde %10 ve üzeri kilo kaybı).
(✦✦) Sağlık tesisinin kadrosunda bulunmaması durumunda, ihtiyaç halinde ve acil durumlarda kolayca ulaşılabilecek şekilde ilde bulunması yeterlidir.
(✦✦✦) Majör cerrahi: Doğumsal kalp cerrahisi, duktus ligasyonu, barsak rezeksiyonu, meningomyelosel tamiri, ventriküloperitoneal şant, diyafragma hernisi, özofagus atrezisi veya trakeoözofageal fistül tamiri vb.
